HET VIJF JARIG BESTAAN VAN DE KETI KOTI TAFELS

Precies om 19.00 uur heette Josien Pieterse (Directeur van de stichting  Framer Framed) namens het bestuur van onze stichting iedereen van harte welkom waarbij zij niet alleen terug blikte op de afgelopen vijf jaar maar ook inzicht gaf in de nieuwe ontwikkelingen w.o. het landelijke uitrollen van de Keti Koti tafel ondersteunt door het VSB fonds en het Fonds voor Media en Democratie. Tevens bedankt zij naast de gemeente Amsterdam voor het mogelijke maken van de Stedelijke Keti Koti tafel ook alle andere samenwerkingspartners zonder wie we nooit het vijf  jarig bestaan van de stichting hadden kunnen vieren. Ook  maakte zij bekend gemaakt dat de stichting door Movisie geselecteerd was als “Best Practice” op het gebied van het bestrijden van vooroordelen. Het door Movisie opgestelde rapport  werd uitgereikt door Rene Broekroelofs, onderzoeker bij Movsie.
 
Daarna volgde een kort relaas van een persoonlijk Keti Koti proces met aansluitend een uitleg van de werking van het openings-ritueel door Elias Simonse, onze nieuwe project medewerker, waarbij hij zijn eigen identiteits-ontwikkelingsproces in relatie tot Keti Koti deelde met de deelnemers. Het doel van het delen van dergelijk persoonlijke onthulling wordt ingezet als een aanmoediging voor de deelnemers om zich ook open te stellen tijdens de dialoog. Hierbij een citaat uit het fragment uit het betoog van Elias Simonse.
 
“Net zoals elk van ons hier draag ik een tal van verhalen met me mee. Verhalen die mij maken tot wie ik ben. Ik ben Elias Simonse en ik heet jullie van harte welkom op het 5 jarig jubileum van de Keti Koti dialoog tafel. We gaan met elkaar een bijzondere avond tegemoet. Door een aaneenschakeling van gebeurtenissen realiseerde ik me op mijn 24ste  dat de verhalen waarmee ik me identificeerde niet helemaal klopten. Ik begon te zien dat de verhalen die ik over mezelf vertelde in werkelijkheid niet zo simpel waren als ik dacht. Ik kwam erachter dat elk van mijn verhalen meerdere lagen had en verschillende dimensies, die elk hun eigen waarheid hadden. Opeens werd voor mij duidelijk dat mijn deels Surinaamse afkomst op verschillende manieren een rol spelen in wie ik ben, hoe ik me voel en hoe ik me verhoud tot anderen.  Ik weet nu dat de verhalen waarmee ik mij identificeer, niet statisch zijn, maar naarmate ik op deze verhalen reflecteer en deze deel met anderen, meerdere dimensies aan het licht komen. Het verhaal in mij is in beweging en de geschiedenis in mij leeft”
 
 
 Aansluitend begon het openingsritueel met het Koor Sinafir die de treurliederen uit de slavernij zong waarbij 125 zwarte en 125 witte deelnemers elkaars polsen insmeerde met kokosolie om zo de pijn uit het verleden en het heden bij elkaar weg wreven en waarbij gekauwd werd op Kwasi Bitta, het bittere hout die de bittere smaak van het verleden symboliseert. Met het openingsritueel werd in stilte vorm gegeven aan de herdenking van de afschaffing van het Nederlandse slavernijverleden nu 155 jaar geleden en de viering van de bevrijding ervan. Na deze gezamenlijke herdenking kon de dialoog van start gaan.
 
 
Thema van de dialoog
Het thema van de avond was “Excuses maken en aanvaarden hoe doe je dat”  
De 3 belangrijkste redenen voor de keuze van onze stichting om het onderwerp Excuses meer onder de aandacht te brengen waren:

1. De alledaagse racistische en seksistische  opmerkingen en grappen in het privé en publieke domein die door de persoon in kwestie  vaak niet gezien wordt als een misstap maar als een overgevoeligheid van de ander
2. Het gegeven dat Amsterdammers met een migranten achtergrond meer met spanningen en conflicten te maken hebben die voortkomen uit racisme en discriminatie in alle domeinen van hun persoonlijke levens. Dit gegeven vraagt meer van hun vaardigheden en talenten in het krijgen en aanvaarden van excuses en speelt daarmee een grotere rol dan in hun leven dan in die van Amsterdammers zonder een migranten achtergrond.
3. Het uitblijven van de  excuses van de nationale overheid over het Nederlandse slavernijverleden en het gebrek aan besef van de betekenis hiervan voor de zwarte gemeenschap  en bij een groot deel van de witte Nederlandse samenleving . De uitblijvende nationale excuses staat symbool voor veel meer en het terug kerende jaarlijkse debat polariseert de samenleving.

 
De doelstellingen van de stedelijke Keti Koti tafel waren 3-voudig te weten:

1. Het herdenken en vieren en  de afschaffing van de slavernij 155 jaar geleden en het 5 jarig bestaan van de stichting Keti Koti Tafel

 
De stichting  had zich zelf ten doel gesteld om met in totaal 250 deelnemers stil te staan bij de  herdenking en viering van de afschaffing van het Nederlandse slavernijverleden en de viering van de bevrijding ervan als wel als de viering van het 5 jarige bestaan van de Keti Koti tafel. Dit aantal is ruimschoots gerealiseerd en dit hiermee de grootste Keti Koti Tafel sinds het bestaan van de stichting wat aan de stedelijke Keti Koti Tafel letterlijk en figuurlijk een extra dimensie gaf. Ook leende de ruim opgezette zaal van Pakhuis de Zwijger en de  professionele organisatie zich uitermate goed voor het organiseren en  programmeren  van de Stedelijke Keti Koti Tafel. Met name op het gebied  van werving en publiciteit , het in gezamenlijkheid stroomlijnen van de organisatie vooraf en op de avond zelf (w.o. het opbouwen van de tafels/ technische ondersteuning / bediening/ goed  geoutilleerde keuken enz.) met voldoende ondersteuning maakte dat alles tot in de puntjes verzorgd was. De inmiddels traditionele Keti Koti maaltijd die werd verzorgd door onze stichting bestond viel goed in de smaak en bestond uit :  pindasoep, heri heri een kleurrijke palet bestaande uit zoete aardappelen, cassave , bananen, kousenband, met zoute vis (bakeljauw) en bojo een taart gemaakt van kokos en cassave. Na afloop werd er enthousiast geapplaudisseerd door de deelnemers voor het team van in totaal 4 koks.
 

1. Het betrekken van een breder publiek bij de Keti Koti Tafel

 
De deelnemers aan de Keti Koti Tafel waren zowel qua leeftijd en sociaal economische positie zeer divers en meer dan de helft namen voor het eerst deel aan de Keti Koti tafel. Zo was er een delegatie van actieve witte bewoners uit Driemond (zuid-Oost)  en zwarte bewoners uit de aanpalende wijk  Gaasperdam, die in het voorjaar gezamenlijk een KKT organiseren. Verder waren er vertegenwoordigers van diverse organisaties w.o. ; musea en diverse traditionele Surinaamse culturele organisaties, docenten en studenten van universiteiten, hogescholen, Ninsee. Daarnaast was er een grote diverse groep die via de aankondiging op de website van Pakhuis de Zwijger voor het eerst kennis hadden genomen van de Ket Koti dialoog tafel. Opvallend aan deze groep was met name dat er onder hen zich zowel hoog als laag opgeleide bevonden. Het meest opmerkelijk was de deelname van een aantal bij de stichting bekende dialoog critici  die zonder ooit een Keti Koti tafel te hebben bijgewoond altijd behoorlijk kritisch waren over de toegevoegde waarde van de Keti Koti tafel . Al met al kan worden vastgesteld dat de stichting er in geslaagd is een breder publiek te betrekken bij de Keti Koti Tafel.
 

1. Het terugdringen van de scheidslijnen tussen zwart en wit en alle kleuren daar tussen d.m.v. dialoog

 
De Keti Koti Tafel is in staat gebleken ook met 250 deelnemers een veilige en persoonlijke omgeving voor een dialoog over ervaringen, gevoelens en inzichten die de deelnemers persoonlijk hebben met het thema “Excuses maken en aanvaarden hoe doet u dat” Dit door invulling te geven aan het thema vanuit persoonlijke ervaringen en emoties. Verder door zoals te doen gebruikelijk aan de Keti Koti Tafel  hebben wit en zwart tegen over elkaar plaats genomen en  hebben de gesprekken 1 op 1  plaats gevonden. Met andere woorden iedere deelnemer heeft gedurende de avond zijn of haar eigen gesprekspartner gehad.
 
 
De dialoog vragen
De methodische aanpak van het formuleren van de dialoog vragen zijn erop gericht om de deelnemers uit te nodigen om zich te buigen over hun verleden, huidige situatie en toekomst met betrekking tot het thema . Op die manier kunnen drie verschillende vragen worden gesteld die thematisch met elkaar samenhangen. Vanwege het feestelijke karakter van de stedelijke Keti Koti tafel waarbij wij ook enkele sprekers waren geprogrammeerd hebben wij ons vanwege de tijd moeten beperken tot 2 vragen die reflecteerde op het verleden en het heden. Het thema “Excuses maken en aanvaarden” werd ingeleid door Machiel Keestra filosoof, tevens mede oprichter van de Keti Koti Tafel over de morele en sociale betekenis van het maken en aanvaarden van excuses voor het samenleven en wat er voor komt kijken. Hij maakt onder andere duidelijk wat en waarom er van alles mis gaat bij het maken van excuses en de noodzaak van een dialogisch proces waar beide partijen tot overeenstemming komen voorafgaand aan het maken en/of aanvaarden van excuses. Vaak is er zelfs een dialoog tussen beide partijen  nodig om het eens te worden over de aanleiding voor de excuses: wat werd er gezegd of gedaan? Omdat Machiel Keestra in het buitenland verbleef ten tijden van de Keti Koti tafel heeft hij de zijn reflectie op het thema middels een video boodschap ingesproken die hier terug te kijken is  https://www.youtube.com/watch?v=cLRRfWJrXjU. Aan het eind van de avond werden we door een van de deelnemers benaderd met het verzoek om de contact gegevens van Machiel Keestra omdat hij hem wilde benaderen met het verzoek of hij dezelfde inleiding ook zou willen
presenteren tijdens een overleg in de ambtswoning van de Burgemeester over het aanbieden van excuses over het slavernijverleden door de gemeente  Amsterdam!
 
Terwijl de soep rond gebracht werd was er kort gelegenheid om even kennis te maken met elkaar op basis van de vraag; “Waarom heb je de uitnodiging voor deze avond geaccepteerd”
 
Tijdens het nuttigen van de overheerlijke Keti Koti Pindasoep werd de 1ste dialoog vraag uitgewisseld die terug blikte op een ervaring uit het verleden en die  luidde:
 
“Deel een persoonlijke ervaring die u tot vandaag de dag is bij gebleven waar excuses geven en/of ontvangen een rol speelden” Wat heeft u daarin geraakt en hoe kijkt u terug op deze ervaring?”
 
 De 2de dialoog vraag  die uitgewisseld werd onder de Heri Heri maaltijd  en stond stil bij het heden en was een vervolg op de 1ste  dialoog vraag en luidde:
 
“Hoe heeft het u persoonlijk en de relatie met de persoon(en) in kwestie veranderd? Kunt u omschrijven of u iets ‘wijzer’ bent geworden over uzelf?”
 
 
Door de bijdrage van de 2de spreker Neske Beks (documentairemaker, schrijver) die tussen de beide dialoog vragen een presentatie gaf over voorouderlijke loyaliteit  kwam er op een verassende wijze een collectief bewustzijn tot stand over hoe ieder voor zich nu verder moest met zijn verleden en heden in relatie tot het maken en aanvaarden van excuses. Dit collectieve bewustzijn werd veroorzaakt door de door Neske Beks gedeelde Surinaamse spreekwoord: “ We moeten de stenen uit het verleden oprapen zodat onze kinderen er niet over struikelen”  Dit spreekwoord bleek bij het ophalen van de plenaire reflecties voor alle deelnemers wit en zwart en alle kleuren daar tussen in zeer tot de verbeelding te spreken. Opvallend was hoe vaak voor zowel de zwarte als witte deelnemers de conflictueuze ouder kind relatie vaak naar voren gebracht werden omdat die leidde tot pijnlijke verstoorde relaties en bij beide het gereedschap vaak ontbrak om conflicten te voorkomen en te repareren. Wit en zwart deelde op deze manier gedurende de avond op basis van een gemeenschappelijk pijnlijke ervaring een diepgaande emotionele uitwisselingen met betrekking tot het maken en aanvaarden van excuses in de privé sfeer. Dit leidde er toe dat de scheidslijnen  tussen wit en zwart die zich in het alledaagse leven vaak maar al te vaak voor doen opeens volledig waren weg gevallen. Voor vele een magische ervaring die ook leidde tot het uitwisselen van telefoonnummers voor het maken van een vervolg afspraak.

Simone van Saarloos
 
Tevens bleek dat ook diegene die aanvankelijk kritisch stonden ten opzichte van de Keti Koti dialoog tijdens het plenaire gedeelte moesten vast stellen dat er tijdens de uitwisseling   wel degelijke sprake was geweest van gedeelde ervaringen, gevoelens met betrekking tot het maken en aanvaarden van excuses. Ook was er een gedeeld  besef dat we met maken en aanvaarden van excuses ook zelf aan de slag moesten.
 
De  spoken word artiest Susu Amina (artiest,& student media Kunst en Architectuur geschiedenis)   droeg speciaal voor deze avond geschreven spoken word gedicht op. Simone van Saarloos (filosoof) hield een betoog over compassie en empathie waarbij ze o.a. verwees naar het zwarte pieten debat. Het koor trad op verschillende momenten tussen de dialoog gesprekken op met liederen die verwezen naar de slavernij en sloot af met een reeks liederen die de bevrijding van de slavernij bejubelde.
 
Aan het einde van de avond tijdens de Bojo (nagerecht)  lanceerde de stichting Keti Koti Tafel  de “Week van het excuus”  die jaarlijks zal plaats vinden in de week voor de 1 juli herdenking. Mercedes Zandwijken gaf hierbij een korte toelichting over het waarom van de week van het excuus
 
Lancering van de jaarlijkse Week van het excuus
 
Omdat excuses maken en accepteren  een belangrijke onderdeel vormt van het menselijk samenleven en het tegelijkertijd voor vele van ons geen eenvoudige opdracht is, hetgeen ook weer duidelijk gemaakt werd door het veelvuldig instemmend knikken van de deelnemers. Vandaar dat de stichting Keti Koti Tafel oproept om jaarlijks gedurende een
week aandacht aan excuses te schenken. Tijdens de week zullen  Amsterdammers opgeroepen worden om niet alleen met elkaar te reflecteren op het proces van excuses, maar ook door die week aan te grijpen om een gekwetste relatie te herstellen. Hiermee wil de stichting een bijdrage leveren aan:

• Het gevoeliger maken van de samenleving voor de morele en sociale betekenis van het maken en aanvaarden en excuses in de persoonlijke levens van Amsterdammers.
• Het aanbieden van gereedschappen om gebroken relaties te herstellen
• Het stimuleren van het herstellen van gebroken of gekwetste relaties dmv het maken en aanvaarden van excuses
• Het ontwikkelen van een samenleving die gevoeliger staat ten opzichte van het maken van oprechte excuses naar elkaar
• Meer besef en begrip onder een bredere groep in de samenleving voor de jaarlijkse teleurstelling en verontwaardiging onder een groep  Amsterdammers, voor  het uitblijven van de excuses van de overheid voor het Nederlandse slavernijverleden 

 
Tijdens de gezellige nazit in het Café van Pakhuis  werden er hart verscheurende verhalen gedeeld  over verbroken (familie) relaties vanwege het onvermogen om met elkaar het dialogisch proces aan te gaan om met elkaar tot overeenstemming te komen over de oorzaak van het conflict om vervolgens over te gaan tot het aanbieden en accepteren van excuses
 
Vele gingen uiteindelijk naar huis ging met de intentie om die stenen uit het verleden eens op te gaan rapen. Tijdens een overleg de maandag na de Stedelijke Keti Koti Tafel met een aantal deelnemers, bleek dat 1 van de deelnemers die met zijn partner had deelgenomen het daarna niet alleen uitgebreid gehad hadden over hun eigen conflicten  in de familie met elkaar maar ook met vrienden en familie en samen hadden besloten om samen de stenen uit het verleden op te ruimen, zodat hun kinderen die er al over gestruikeld waren er niet opnieuw over zouden struikelen. Het was alles bij elkaar zoals iemand na afloop schreef inhoudelijke en qua sfeer een indrukwekkende avond.
 
Tot slot:
 
De deelnemers, Kauthar Bouchallikht en Joan de Windt ,respectievelijk  schrijver en journalist schreven beide over hun ervaringen aan de Keti Koti Tafel https://www.oneworld.nl/sociale-trends/excuseren-kun-je-leren/   https://www.nieuwwij.nl/sociale-trends/excuseren-kun-je-leren/
https://afromagazine.nl/opinie/vijf-jaar-keti-kotitafel.  Ook stond er een stukje over de Stedelijke Keti Koti Tafel in Het Parool op 4 Oktober 2018 (zie bijlage)
 

 
 
 

---